CÁC MỐC PHÁT TRIỂN GIAO TIẾP, TƯƠNG TÁC VÀ CHƠI ĐÙA CỦA TRẺ NHỎ

Tuổi

Các mốc phát triển

Nguy cơ có thể xảy ra nếu
cột mốc không đạt

• Giao tiếp bằng mắt với người chăm sóc trong vài giây
• Đáp lại bằng một nụ cười khi được chăm sóc, tương tác
• Chú ý đến gương mặt của những người khác.
• Nhận ra cha mẹ và người chăm sóc
• Phân biệt người lạ
• Cười để đáp lại thường xuyên
• Phân biệt giữa giọng nói thân thiện, vui vẻ và giọng nói giận dữ
• Thao tác và khám phá đồ vật, đồ chơi
• Tạo ra nhiều nguyên âm
• Thích thú với hình ảnh của mình trong gương và với tay sờ
• Đưa tay ra để được bế
• Thường xuyên hướng mắt và quay đầu về phía có âm thanh

• Có thể dẫn đến phát triển cơ bắp kém
• Có thể dẫn đến một khả năng chậm trễ để chơi độc lập
• Có thể dẫn đến chậm phát triển giác quan do chậm tương tác với đồ chơi và các đối tượng cảm giác khác
• Có thể dẫn đến sự phát triển cảm xúc kém (VD có thể dễ khóc)
• Có thể dẫn đến chậm phát triển tương tác và giao tiếp do ít chú ý tới người chăm sóc và nét mặt

• Cười hoặc tạo ra âm thanh để được chú ý.
• Hiểu và đáp ứng với tên gọi của mình
• Chơi ú òa
• Tham gia vỗ tay khi được nhắc
• Thể hiện sự gần gũi với cha mẹ, người thân và sợ người lạ
• Đáp ứng với biểu cảm trên khuôn mặt
• Chia đồ chơi cho người khác
• Hiểu từ cho (cùng với việc xòe tay)
• Thao tác và khám phá đồ vật
• Bắt chước hành động của người lớn
• Lắc đầu để từ chối và chỉ để khoe, yêu cầu
• Vẫy tay tạm biệt
• Gật đầu đồng ý
• Khoe đồ chơi

• Có thể dẫn đến chậm phát triển giác quan do thiếu kinh nghiệm chơi cảm giác
• Có thể dẫn đến chậm kỹ năng vận động tinh do thiếu thực hành thao tác đồ chơi và đồ vật
• Có thể gặp khó khăn khi giao tiếp với cha mẹ và chú ý chung
• Có thể gặp khó khăn để bắt chước và học hỏi từ những người khác
• Có thể dẫn tới chậm nói hoặc suy yếu về tương tác xã hội

• Chỉ những đồ được quan tâm, chú ý
• Xác định bản thân trong gương/ ảnh
• Bắt chước hành vi của người lớn
• Thích các hành động lặp đi lặp lại như bỏ đồ vào và lấy ra khỏi hộp
• Vẽ nguệch ngoạc trên giấy
• Bắt chước một hành động chơi giả vờ (VD: giả bộ uống nước)
• Giả bộ các hành động chơi liên quan đến cơ thể (VD: ngủ, ăn, đi vệ sinh, uống nước)
• Tự phát thực hiện một hành động với một con búp bê, gấu bông, xe (bé trai) (VD: ôm búp bê)
• Dùng 1 vật thay thế khi chơi giả bộ (VD: sử dụng khăn giấy làm chăn đắp cho búp bê)
• Gọi tên ít nhất 1 người.
• Đáp ứng với câu hỏi có hoặc đối với các mong muốn và nhu cầu.
• Có ít nhất 25 từ vựng biểu cảm.
• Sử dụng từ không để biểu lộ ý từ chối.
• Sử dụng các cụm chủ ngữ -vị ngữ.
• Hỏi xin thức ăn khi đói.
• Dùng các đại từ nhân xưng (con, em, cháu) theo ngữ cảnh.
• Thi thoảng xin đi vệ sinh.
• Thích chơi trốn tìm
• Bắt đầu chơi bên cạnh những đứa trẻ khác
• Quan sát những đứa trẻ khác chơi xung quanh chúng nhưng sẽ không chơi với chúng
• Mở cửa hoặc tủ có ngăn kéo không cần nút tay cầm.
• Chơi đa dạng đồ chơi, thực hiện các hoạt động khác nhau với mỗi đồ chơi.
• Bắt chước các hành động của trẻ khác.
• Nhìn mặt người khác để đoán cảm xúc /cảm nhận của họ.
• Chào, và tạm biệt, mà không cần nhắc nhở

• Có thể dẫn đến chậm kỹ năng vận động tinh do thiếu thực hành thao tác đồ chơi và đồ vật
• Có thể gặp khó khăn khi giao tiếp với cha mẹ và chú ý chung
• Có thể gặp khó khăn để bắt chước và học hỏi từ những người khác
• Có thể dẫn tới chậm nói hoặc suy yếu về tương tác xã hội
• Có thể chậm trễ trong việc hểu các câu hỏi hoặc khái niệm chung trong dộ tuổi cần đạt.
• Có thể chậm trễ việc diễn đạt ý muốn/ nhu cầu của bản thân.
• Có thể xuất hiện các hành vi ăn vạ do việc giao tiếp kém hiệu quả.
• Có thể chậm trễ trong việc thực hiện các công vệc tự chăm sóc bản thân hàng ngày như múc ăn, cởi mặc, vệ sinh…

• Có ý thức mạnh mẽ về quyền sở hữu
• Có thể bắt đầu chơi hợp tác
• Đối xử với búp bê hoặc gấu bông như thể nó còn sống
• Chơi bên cạnh với những trẻ khác nhưng sẽ không chơi cùng với họ
• Bắt đầu sử dụng các biểu tượng trong trò chơi của trẻ như cây gậy trở thành thanh kiếm
• Chơi các chủ đề phản ánh các sự kiện cuộc sống ít trải nghiệm hơn (VD: khám bác sĩ)
• Các hành động chơi rất chi tiết và hợp lý
• Biểu lộ dấu hiệu của sự phát triển tính độc lập “tôi có thể tự làm nó”.
• Tham gia với người lớn thực hiện một hoạt động trong khoảng  5 phút.
• Tham gia chơi giả vờ về cảnh sinh hoạt trong gia đình, giả vờ hoạt động của người lớn trong 10 phút.
• Chơi những trò chơi nhóm đơn như “dung dăng dung dẻ”.
• Bắt đầu chơi với trẻ khác với sự giám sát của người lớn.
• Sử dụng các cụm từ có 2 – 3 từ.
• 50% lời nói là dễ hiểu.
• Sử dụng các từ sở hữu (của tôi, của con, của cháu).
• Hỏi các câu hỏi đơn giản.
• Đáp ứng với các câu hỏi có/ không đơn giản mà được liên hệ tới thông tin thị giác.
• Sử dụng các đại từ đề cập đến người khác.
• Hỏi các câu hỏi “ở đâu”
• Có nhận thức về sự chấp thuận của cha mẹ hoặc không chấp thuận hành động của mình
• Bắt đầu tuân theo và tôn trọng các quy tắc đơn giản

• Có thể gặp khó khăn khi giao tiếp với bạn bè, thầy cô và người chăm sóc
• Có thể gặp khó khăn trong việc bắt chước người khác do hiểu biết và chú ý kém
• Có thể dẫn đến chậm kỹ năng vận động tinh do thiếu thực hành thao tác với đồ chơi.
• Có thể dẫn đến chậm trễ trong việc sử dụng các dụng cụ học tập như bút chì và kéo, thước.
• Có thể dẫn đến sự chậm trễ trong việc thương lượng và đàm thoại với bạn khi chơi.
• Có thể xuất hiện các hành vi ăn vạ do việc giao tiếp kém hiệu quả.
• Có thể chậm trễ trong việc thực hiện các công vệc tự chăm sóc bản thân hàng ngày như múc ăn, cởi mặc, vệ sinh…

• Chơi với đồ chơi cơ khí
• Quay đầu với những đứa trẻ khác
• Chơi với 2 hoặc 3 trẻ em trong một nhóm
• Sử dụng các câu đơn giản với các đại từ.
• Thường xuyên thắc mắc và hỏi các câu hỏi “ai?, tại sao? Khi nào?”
• Trả lời các câu hỏi “ai”, “khi nào”, “như thế nào”.
• Sử dụng các cụm từ phủ định.
• Trả lời câu hỏi “tại sao”
• Sử dụng các giới từ khác ngoài trong/ngoài.
• Đàm thoại được 4-5 lượt khi chơi đùa, trò chuyện với người khác.
• Trả lời các câu hỏi “ở đâu”.
• Chơi các chủ đề mở rộng vượt ra ngoài trải nghiệm cá nhân (VD: lính cứu hỏa chữa cháy, cứu người)
• Thường xuyên nói được cảm giác và cảm xúc của mình
• Cảm thấy xấu hổ khi bị bắt lỗi

• Có thể gặp khó khăn khi giao tiếp với cha mẹ, bạn bè cùng tuổi
• Có thể khó khăn để bắt chước và học hỏi từ những người khác do hiểu biết và chú ý kém
• Có thể gặp khó khăn trong việc giao tiếp như bày tỏ mong muốn, nhu cầu, suy nghĩ và ý tưởng
• Có thể khó khăn trong phát triển chơi giả bộ, biểu tượng và thao tác với đồ chơi và đồ dùng.
• Có thể dẫn đến chậm trễ trong việc sử dụng các dụng cụ học tập như bút chì và kéo, thước.
• Có thể dẫn đến sự chậm trễ trong việc kết bạn, thương lượng và đàm thoại với bạn khi chơi.
• Có thể xuất hiện các hành vi ăn vạ do việc giao tiếp kém hiệu quả.

• Bắt đầu biết chơi thay phiên nhau và đàm phán
• Sử dụng vài liên từ (VD: và, hoặc,..).
• Định nghĩa các từ đơn giản.
• Hỏi định nghĩa của các từ.
• Có thể miêu tả sự khác nhau của các đồ vật.
• Có thể miêu tả sự giống nhau trong các đồ vật.
• Chơi cùng với mục đích chia sẻ là chơi với người khác
• Thường thích chơi với những đứa trẻ khác hơn là chơi một mình
• Chơi tưởng tượng (VD: chơi ở góc nhà, mặc quần áo, nấu ăn)
• Thích chơi trò chơi với các quy tắc đơn giản (VD: trốn tìm)
• Có thể thay đổi luật chơi khi hoạt động đã diễn ra

• Có thể gặp khó khăn khi giao tiếp và đàm thoại qua lại.
• Có thể đấu tranh để bắt chước và học hỏi từ những người khác do hiểu biết và chú ý kém.
• Có thể gặp khó khăn trong việc bày tỏ mong muốn, nhu cầu, suy nghĩ và ý tưởng của mình.
• Có thể dẫn đến lòng tự trọng kém do những khó khăn khi giao tiếp.
• Có thể gặp khó khăn trong việc tưởng tượng và hiểu luật khi chơi
• Có thể khó khăn trong phát triển chơi giả bộ, biểu tượng và thao tác với đồ chơi và đồ dùng.
• Có thể dẫn đến chậm trễ trong việc sử dụng các dụng cụ học tập như bút chì và kéo, thước.
• Có thể dẫn đến sự chậm trễ trong việc kết bạn, thương lượng và đàm thoại với bạn khi chơi.

• Chơi chủ đề bao gồm các chủ đề không bao giờ có kinh nghiệm cá nhân (VD: lên vũ trụ)
• Chơi và đàm phán với người khác trong khi chơi
• Tham gia vào cuộc nói chuyện mà không nói tranh phần trong cuộc trò chuyện đó.
• Sử dụng các từ ngày mai và hôm qua.
• Trả lời điện thoại, nhận tin nhắn đơn giản và chuyển nó cho người nhận.
• Các trò chơi được tổ chức tốt
• Chủ động nói xin lỗi khi vô tình mắc lỗi.

• Có thể gặp khó khăn khi giao tiếp
• Có thể gặp khó khăn khi làm theo hướng dẫn ở nhà và ở trường
• Có thể gặp khó khăn khi kể lại sự kiện
• Có thể gặp khó khăn khi bày tỏ suy nghĩ và ý tưởng bằng lời nói và ở dạng viết
• Có thể dẫn đến lòng tự trọng kém do những khó khăn về chơi đùa và giao tiếp

• Thích chơi trong các nhóm nhỏ và tạo ra các trò chơi của riêng họ với các quy tắc
• Thích chơi các trò chơi hợp tác nhưng gặp khó khăn khi thua cuộc
• Thích chơi với những bạn cùng giới tính
• Thích sử dụng và hiểu các quy tắc trong trò chơi
• Làm việc trên 1 hoạt động/dự án trong ít nhất 20 phút.
• Chia sẻ các trải nghiệm hoặc đồ vật bằng lời với một nhóm bạn cùng lớp như trong suốt trò chơi “kể chuyện”
• Trả lời các câu hỏi “khi nào”.
• 100% lời nói là dễ hiểu
• Có bạn thân

• Có thể gặp khó khăn khi giao tiếp
• Có thể gặp khó khăn khi làm theo hướng dẫn ở nhà và ở trường
• Có thể gặp khó khăn khi kể lại sự kiện
• Có thể gặp khó khăn khi bày tỏ suy nghĩ và ý tưởng bằng lời nói và ở dạng viết.
• Có thể dẫn đến rụt rè, thiếu tự tin do những khó khăn về chơi đùa và giao tiếp